روش‌های جهت یابی بدون قطب نما چیست؟
روش‌های جهت یابی بدون قطب نما زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند که شما به جی پی اس، تلفن همراه، قطب‌نما یا دیگر وسایل برای جهت‌یابی دسترسی نداشته باشید. ساده‌تر بگوییم؛ شما زمانی به سراغ این روش‌ها می‌روید که در طبیعت گم شده‌اید! شرایط مشابه گم شدن و منحرف شدن از مسیر، ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد و به همین دلیل قبل از سفر، باید روش های جهت یابی بدون قطب نما را بیاموزد. حال ما در ادامه این مطلب از زی گلمپینگ همراه شما هستیم تا جهت یابی بدون قطب نما را آموزش ببینید.
روش‌های جهت یابی بدون قطب نما در روز
جهت یابی بدون قطب نما در روز و شب با یکدیگر متفاوت خواهد بود. ما در ابتدا چندین روش جهت‌یابی را معرفی می‌کنیم که در طول روز و با روشنایی خورشید قابل استفاده هستند.
جهت یابی با استفاده از خورشید
همه ما می‌دانیم که خورشید از شرق طلوع کرده و در غرب کره زمین، غروب می‌کند. این زاویه تابش نور خورشید برای جهت یابی بدون قطب نما کاربرد دارد. اگر در نیمه اول روز (قبل از ظهر) هستید، خورشید در سمت شرق کره زمین است. در نیمه دوم روز (بعد از ظهر) هم مکان خورشید، غرب زمین را نشان می‌دهد. البته از این روش نمی‌توان در میانه روز و در ظهر استفاده کرد، چراکه خورشید عمود بر زمین قرار دارد.
جهت یابی با سایه
یکی از روش های جهت یابی، استفاده از سایه است که بر اساس جهت حرکت خورشید (از شرق به غرب) جهت‌های جغرافیایی را مشخص می‌کند. این روش زمانی کاربرد دارد که آسمان آفتابی بوده و ابرها خورشید را نپوشانده باشند. پس اگر در یک محیط طبیعی مانند دشت گم شده‌اید و محل گلمپینگ یا چادر خود را پیدا نمی‌کنید، از خورشید کمک بگیرید. در این روش به یک تکه چوب نیاز دارید که باید آن را به صورت عمودی در زمین فرو کنید.
انتهای سایه چوب را علامت بزنید و مدتی منتظر بمانید. این کار را تکرار کرده و بار دیگر انتهای سایه را علامت‌گذاری کنید. بین دو نقطه علامت‌گذاری شده، یک خط بکشید که امتداد این خط، جهت شرق و غرب را نشان می‌دهد.
جهت یابی با ساعت عقربه‌ای
از دیگر روش های جهت یابی می‌توان به استفاده از ساعت عقربه‌ای اشاره کرد. در این روش باید ساعت خود را به صورت افقی بر روی یک سطح قرار دهید؛ به گونه‌ای که عقربه ساعت‌شمار هم‌ردیف با خورشید باشد. حالا نیمساز بین عقربه ساعت‌شمار و ساعت ۱۲، جهت جنوب را نشان می‌دهد. البته این روش نیز تنها زمانی کاربرد دارد که هوا آفتابی باشد و در روزهای ابری، قابل استفاده نیست.
احتمالا اکنون به این نکته فکر می‌کنید که امروزه افراد زیادی از ساعت‌های دیجیتالی استفاده می‌کنند! با یک حرکت ساده، در این شرایط نیز همچنان امکان استفاده از ساعت برای جهت یابی وجود دارد. برای این کار باید یک ساعت عقربه‌ای روی صفحه ساعت دیجیتال خود بکشید و جهت یابی را مطابق روش قبل انجام دهید.
روش های جهت یابی بدون قطب نما در شب
شب‌ها، دیگر خورشیدی در آسمان نیست و به همین دلیل باید روش های جهت یابی با اجرام آسمانی مانند ستاره‌ها را انجام دهید. در ادامه به معرفی روش های مختلف جهت یابی در شب پرداخته‌ایم.
جهت یابی با هلال ماه
یکی از روش‌های جهت یابی بدون قطب نما در شب، توجه به هلال ماه است. البته برای استفاده از این روش باید ماه را در آسمان ببینید و ماه کامل نباشد. یک خط فرضی بین دو گوشه هلال ماه بکشید و به شکل ایجاد شده، دقت کنید. اگر با این اتصال، شکل p را دیدید؛ سمت برآمدگی ماه، جهت غرب را نشان می‌دهد و در نیمه اول ماه قمری هستید. اگر شکل حرف q ایجاد شد، برآمدگی در جهت شرق قرار دارد و در نیمه دوم ماه قمری به سر می‌برید.
جهت یابی با ستاره قطبی
در یکی از روش های مختلف جهت یابی در شب، باید از ستاره قطبی کمک بگیرید که البته روش سخت‌تری است. اگر آسمان ابری بود و محل چادر خود و کمپینگ در طبیعت را پیدا نکردید، می‌توانید از ستاره قطبی استفاده کنید. در آسمان صاف باید به دنبال هفت ستاره به شکل ملاقه بگردید که با نام صورت فلکی دب اکبر شناخته می‌شود. فاصله دو ستاره در نوک بالایی ملاقه را ۵ برابر کنید تا به ستاره قطبی برسید.
اگر در پیدا کردن دب اکبر ناتوان بودید، برای جهت‌یابی به سراغ صورت فلکی ذات الکرسی بروید. این صورت فلکی با پنج ستاره به صورت حرف W (یا M از جهت دیگر) قابل مشاهده است. پس از پیدا کردن ذات الکرسی، حالا فاصله ستاره وسط W از سایر ستاره‌ها را ۵ برابر کنید تا ستاره قطبی را بیابید.
پس از یافتن ستاره قطبی، مشکل برطرف می‌شود؛ این ستاره جهت شمال را نشان می‌دهد و با کمک آن، جهت یابی شما در شب امکان‌پذیر خواهد بود.
روش های جهت یابی در طبیعت
علاوه بر اجرام آسمانی می‌توان از روش های جهت یابی در طبیعت نیز استفاده کرد. در این روش‌ها به سراغ طبیعت می‌روید و روی زمین، جهت خود را پیدا می‌کنید.
جهت یابی با برف و رطوبت دامنه کوه
ایران در نیمکره شمالی کره زمین قرار دارد و به همین دلیل، زاویه تابش خورشید، متمایل به جنوب است. این زاویه خورشید موجب می‌شود تا دامنه کوه‌ها و تپه‌هایی که در سمت جنوب قرار دارند، آفتاب بیشتری دریافت کنند و برف‌های آنجا بیشتر آب شوند. این روش جهت یابی در مناطق کوهستانی کاربرد داشته و مورد استفاده قرار می‌گیرد.
جهت یابی با درختان
استفاده از تنه درختان بریده شده نیز یکی از دیگر روش های مختلف جهت یابی در طبیعت است. برای استفاده از این روش باید ابتدا یک درخت بریده شده پیدا کنید و به حلقه‌های رشد درخت نگاهی بیندازید. رشد حلقه‌های درخت در جهت جنوب است و در واقع، جهتی که حلقه‌های تنه درخت، فشرده‌تر هستند، شمال را نشان می‌دهد. این روش ساده برای جهت‌یابی بسیار کاربرد دارد.
جهت یابی با لانه مورچه‌ها
برای جهت یابی بدون قطب نما در طبیعت، مورچه‌ها هم به کمک شما می‌آیند. این روش بسیار ساده است و برای استفاده از آن، تنها کافی است تا یک لانه مورچه پیدا کنید. مورچه‌ها برای درست کردن لانه، خاک‌های خارج کرده را در جهت شرق می‌ریزند. دلیل این کار غریزی مورچه‌ها، استفاده از سایه خورشید در طول روز است؛ اما به راحتی جهت شرق را هم به شما نشان می‌دهند.
سخن پایانی
در این مطلب روش های جهت یابی بدون قطب نما را آموزش دادیم که هر یک از آن‌ها در شرایط مختلف، مورد استفاده قرار می‌گیرند. شما با توجه به شرایط خود، اینکه در روز یا شب هستید، هوا ابری یا آفتابی است و در نزدیکی شما چه نشانه‌های طبیعی مانند درخت و لانه مورچه وجود دارد، می‌توانید جهت‌های جغرافیایی را بفهمید و مسیر خود را پیدا کنید. یادگیری این روش‌ها به تمامی افراد توصیه می‌شود؛ چراکه خطر گم شدن در طبیعت برای همه وجود دارد.
سوالات متداول
از روش های جهت یابی بدون قطب نما می‌توان به استفاده از جهت طلوع و غروب خورشید، جهت یابی با سایه، استفاده از ساعت عقربه‌ای، جهت یابی با هلال ماه، کمک گرفتن از ستاره قطبی، جهت یابی با برف دامنه کوه، استفاده از تنه درختان بریده شده و استفاده از لانه مورچه‌ها اشاره کرد.
خورشید از سمت شرق طلوع کرده و به سمت غرب کره زمین غروب می‌کند. اگر در روزی آفتابی و بدون ابر در طبیعت گم شده باشید، جهت یابی با این روش، کار بسیار ساده‌ای است. در نیمه اول روز (قبل از ظهر)، خورشید در سمت شرق کره زمین بوده و در نیمه دوم روز (بعد از ظهر) هم مکان خورشید، غرب کره زمین را نشان می‌دهد.
مورچه‌ها خاک‌های خارج کرده برای ساخت لانه خود را در جهت شرق می‌ریزند و شما به همین راحتی می‌توانید جهت شرق را پیدا کنید.