بوم گردی چیست و چه مزایایی دارد؟
بوم گردی در گردشگری کمک می‌کند که محیط زیست در اثر گردشگری و فعالیت‌های ناآگاهانه دچار آسیب نشود و مهم‌ترین تاثیری که دارد، این است که انسان تلاش خواهد کرد تا این امکان را فراهم کند تا نسل آینده هم پیرو راه او باشد.
ما متعهد هستیم که ضمن لذت بردن از اوقات فراغت، با رعایت نکات محیط زیستی به طبیعت شگفت انگیزی که ما را احاطه کرده است هم احترام بگذاریم. اما نکته این است که دقیقا بوم گردی چیست؟ چه چیزهایی را باید یک فعالیت بوم گردی در نظر بگیریم؟ پاسخ به این سوالات ضروری است که ما در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شویم. در پایان این مطلب احتمالا سبک سفر شما هم تغییر خواهد کرد!
بوم گردی چیست؟
واژه بوم به "مسکن طبیعی" معنا شده است. بوم در نگاه کلی به فضایی طبیعی و کمتر دست‌خورده گفته می‌شود که تمام ساکنین آن، اعم از انسان و حیوان و گیاه به طبیعی‌ترین شکل ممکن در آن زیست می‌کنند. در نتیجه اکوتوریسم یا بوم گردی یک گردشگری پایدار و مسئولانه از همه نظر و ابعاد اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی و زیست محیطی است. بومگردی به نوعی قبول یک مسئولیت است؛ به طوری که ما در سفر خود، اولویت‌مان را حفظ محیط زیست قرار دهیم.
کسانی که می‌دانند بوم گردی چیست، به طبیعت احترام می‌گذارند و اقدامات لازم را برای حفظ آن انجام می‌دهند. به عبارتی در گردشگری بومگردی، تجربه یک گردشگری آهسته در بازدید از زیست‌بوم یک منطقه، باید بدون آسیب رساندن به ویژگی‌های فرهنگی، طبیعی، محیطی و اجتماعی آن صورت بگیرد. برای مثال، فردی که با اجاره اقامتگاه بوم گردی در اصفهان به این شهر سفر می‌کند، مسئولیت خود را نسبت به محیط می‌داند و به الگوی فرهنگی و زیستی محیط، آسیبی وارد نمی‌کند.
انواع بوم گردی در گردشگری
در این قسمت از مطلب بوم گردی چیست به بررسی انواع مختلف این سبک از گردشگری می‌پردازیم.
بومگردی اقلیمی: به معنای بازدید از طبیعت و محیط‌زیست با توجه به شرایط آب‌وهوایی آن منطقه است. گردشگران سلایق و علایق مختلفی دارند. برخی گردش در مناطق آب‌وهوای گرم و خشک را دوست دارند و ماندن در اقامتگاه کویری برای آن‌ها لذت بخش است. درحالی‌که بعضی گردشگران به آب‌وهوای سرد و کوهستانی علاقه دارند بنابراین بومگردی اقلیمی را می‌توان بر اساس علایق خود انتخاب کنید. بنابراین بومگردی اقلیمی را می‌توانید بر اساس علایق خود انتخاب کنید.
بومگردی ساحلی: یکی از هیجان‌انگیزترین انواع اکوتوریسم، بومگردی ساحلی است. این نوع از گردشگری بازدید از مناطق ساحلی تقریبا دست‌نخورده را شامل می‌شود. هدف از بومگردی ساحلی حفاظت از سواحل است. امروزه کشور ما در مناطق ساحلی دچار تخریب و آسیب‌های خیلی زیادی شده است. گردشگران علاقه‌مند به حوزه بوم گردی ساحلی می‌توانند بدون آسیب رساندن به ساحل و دریا از زیبایی‌های آن بهره‌مند شوند.
بومگردی جنگلی: بومگردی جنگلی را به عنوان یکی از زیباترین انواع گردشگری می‌شناسند. گردشگران زیادی علاقه‌مند به بازدید از طبیعت و جنگل‌های زیبا و بکر هستند. جنگل‌های هر کشوری جز سرمایه‌های ملی آن کشور است و با گرایش به این نوع از گردشگری بوم گردی، می‌توانید در حفظ و نگهداری آن کوشا باشید. با چنین توصیفی بهتر می‌فهمیم که بوم گردی چیست.
بومگردی کوهستانی: امروزه بومگردی کوهستان را به عنوان یکی از پرطرفدارترین انواع بوم گردی در سراسر جهان می‌شناسند. بومگردی کوهستانی یک سفر ماجراجویی و پرهیجان است. در این نوع گردشگری بوم گردی، گردشگران ارتباط نزدیکی با طبیعت برقرار می‌کنند. لازم است یادآوری کنیم که در بومگردی کوهستان در مقایسه با انواع دیگر بومگردی شما به انرژی بالا و سلامت جسمانی نیاز دارید زیرا ممکن است در مسیرهای طولانی و سخت کوهستان با مشکلات و چالش‌های جدی زیادی روبه‌رو شوید.
بومگردی آب‌های معدنی و آب‌های گرم: از زمان شروع گرایش گردشگران به بوم گردی در حوزه گردشگری، بسیاری از آن‌ها علاقه زیادی به بومگردی آب‌معدنی و آب‌های گرم نشان داده‌اند. از مهم‌ترین اهداف این نوع بومگردی، درمان بسیاری از بیماری‌های پوستی، آشنایی با فرهنگ‌های جدید و آشنا شدن با مناطق بکر و دست‌نخورده است.
بومگردی دهکده‌های روستایی و گردشگری کشاورزی: این نوع از دهکده‌ها درواقع جمعی از افرادی هستند که در همان حال که مشغول زندگی و کشاورزی یا دام‌پروری هستند، میزبان گردشگران هم هستند. گردشگران هم در کنار اهالی بومی مشغول کشاورزی می‌شوند. در این مدت مهمان‌ها مانند اعضای خانواده در همه کارها و بخش‌های زندگی میزبان مشارکت دارند. در ایتالیا این نوع از بومگردی بیشتر از سایر نقاط دنیا رواج دارد. چشیدن طعم غذاهای محلی و ارگانیک از جذابیت‌های اصلی این سبک سفر است.
تفاوت گردشگری بوم گردی و سایر انواع گردشگری
در واقع اکوتوریسم یا بوم گردی شکلی از گردشگری است که شامل سفر مسئولانه به مناطق طبیعی، بکر و نسبتا دست‌نخورده است. گردشگران اکوتوریست با سفر به این مناطق طبیعی، معمولا برنامه‌هایی برای حفظ محیط زیست و رفاه مردم محلی دارند. در مقایسه با سایر هزینه‌های تفریحی در انواع سفرهای گردشگری، گردشگری بوم گردی می‌تواند بسیار مقرون به صرفه باشد. برای گردشگرانی که تنظیم بودجه سفر برای آن‌ها اهمیت دارد، این مسئله بسیار سودمند است. همچنین تعاملی که میان مردم محلی و مسافران در گردشگری بوم گردی شکل می‌گیرد، برای گردشگران و هم برای مردم یک منطقه بوم گردی مفید و مناسب باشد.
اما موضوع بوم گردی فقط مربوط به محیط‌زیست نیست، بلکه موضوع فرهنگ بومی منطقه‌ی مورد نظر هم در آن نقش دارد. در یک سفر بوم گردی، گردشگر نه تنها باید در مقابل طبیعت منطقه رفتاری مسئولانه داشته باشد، بلکه از لحاظ فرهنگی هم در سفر بوم گردی باید اطمینان حاصل کند که کمترین آسیب به فرهنگ مردم منطقه وارد شود. در حقیقت بوم گردی سفری است که در آن گردشگر بیش از آن که از خود اثری در منطقه (مقصد) باقی بگذارد، بیشتر پذیرنده و به دنبال کسب تجربه باشد.
مزایای بوم گردی
چند مورد از مهم‌ترین مزایای گردشگری بوم گردی شامل موارد زیر است:
- احترام به گیاهان و جانوران در مقاصد گردشگری برای حفظ اکوسیستم آن منطقه؛
- کمک به حفظ و حتی بهبود منابع انرژی خارجی، مسیرهای ارتباطی، کیفیت زمین، آب و هوا و غیره؛
- کاهش تاثیر منفی هجوم گردشگری انبوه و بدون کنترل؛
- توسعه اقتصادی با کمک به ایجاد اشتغال در بین جوانان روستایی؛
- کمک به بهبود شرایط کار و اقتصاد گروهی از زنان ساکن در مناطق غیر شهری؛
- کمک به بهبود شرایط زندگی، فرهنگ و آداب و رسوم محلی جوامع روستایی.
به طور خلاصه اکوتوریسم با حمایت از پیشرفت فردی و حرفه‌ای ساکنان مناطق روستایی به دور از فرصت‌های موجود در مراکز بزرگ شهری هستند. به همین دلیل هم بوم گردی و اقامتگاه بوم گردی پایداری اجتماعی را به دنبال دارد. جذب تورهای گردشگری با کیفیت به یک منطقه روستایی می‌تواند ساکنان این شهرهای دور افتاده را به جوامع روستایی واقع در دل طبیعت نزدیک‌تر کند. به این ترتیب، جوامع روستایی شرایط زندگی خود را بدون تغییر در آداب و سنن اجدادی خود، که اغلب فراموش می‌شود، بهبود دهند.
بوم گردی در ایران
تاریخچه بوم گردی در ایران به زمان پیدایش اقامتگاه‌های بوم گردی برمی‌گردد. تا قبل از مرسوم شدن این اقامتگاه‌ها، افراد محدودی با اکوتوریسم آشنایی داشتند و در واقع بوم گردی قدمت کمتر از 15 سال را دارد. در سال‌های اخیر با بیشتر شدن گرایش به گردشگری پایدار و همچنین تمایل به داشتن سفر‌هایی ارزان‌تر، واژه اقامتگاه بومگردی را در صنعت گردشگری به دفعات می‌شنویم. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های شاخص اقامتگاه محلی یا همان بوم گردی‌های ایران این است که این مکان‌ها بیشتر در دل طبیعت قرار دارند، در حالی که هتل‌ها را بیشتر در فضای شهری و مدرن می‌سازند. حال این طبیعت می‌تواند جنگل‌های سرسبز شمال، مناطق کوهستانی و دشت‌های باصفای آذربایجان یا کویر آرام در مرکز ایران باشد. بستگی دارد که کدام یک از این شرایط طبیعی مورد پسند شما باشد و تمایل دارید روزهای سفر را در کجا سپری کنید.
همان طور که گفتیم، یکی از مزایای بوم گردی واقع شدن این اقامتگاه‌ها در دل طبیعت است که کمک می‌کند شما در زمانی کوتاه به مکان‌های تفریحی مثلا دریا، جنگل یا کوهستان برسید. شنیدن صدای رودخانه، بیدار شدن صبحگاهی با آواز پرندگان، بوی انواع گل‌ها و گیاهان و… از دیگر مزایای اقامت در اقامتگاه‌های محلی و غیر هتلی است. جغرافیای متنوع کشور ما سبب شده تا اقامت در اقامتگاه‌های بومگردی در سراسر ایران تجربه متفاوتی برای شما به همراه داشته باشد. برای یافتن بهترین اقامتگاه‌های بوم گردی در گوشه‌گوشه ایران، سرویس رزرو آنلاین‌های مختلف در اختیار شما است. با انتخاب اقامتگاه بوم گردی می‌توانید یک یا چند تجربه متفاوت از سفر را برای خود رقم بزنید.
تنوع قومی و زیستگاه‌های مختلف در کشور ایران، پتانسیل خوبی را برای طراحی و اجرای تورهای بوم گردی در اختیار مجریان حوزه گردشگری (آژانس‌ها و راهنمایان گردشگری) قرار داده است. همچنین زیرشاخه‌های مختلف بوم گردی در ایران مثل گردشگری روستایی، گردشگری ماجراجویانه و گردشگری عشایری بیشتر از قبل رواج پیدا کرده است. در کنار این اتفاقات مثبت، منطقی است که جنبه‌های منفی هم وجود داشته باشد. احتمالا شما هم با این دیدگاه انتقادی روبه‌رو شده‌اید که "اول وسایل و تکنولوژی‌های جدید وارد ایران می‌شوند و سپس فرهنگ استفاده از آن‌ها". متاسفانه این موضوع درباره بومگردی هم صدق می‌کند. اگر چه که ایجاد اقامتگاه‌های بوم گردی کمک قابل توجهی به رشد اقتصاد جوامع محلی کرده است. اما عدم توجه به آموزش گردشگران و جوامع محلی و عدم برنامه‌ریزی مناسب و مدیریت درست در این بخش، گاها باعث آسیب دیدن آثار طبیعی و همچنین لطمه زدن به اصالت فرهنگ‌های بومی مناطق مختلف کشورمان شده است.
نکاتی که گردشگر بوم گردی باید رعایت کند
در اقامتگاه‌های بوم گردی میزبانی گردشگران برعهده افراد بومی و محلی است که تلاش می‌کنند اقامت دلنشینی را برای آن‌ها فراهم کنند. ما هم به عنوان مهمان در مدت اقامت خود در یک اقامتگاه بومگردی وظیفه داریم که نقش خود را ایفا کرده باشیم. وظایف ما به عنوان یک مهمان در اقامتگاه بومگردی چیست؟
- احترام به قوانین و عرف اقامتگاه بوم گردی؛
- احترام به فرهنگ جدیدی که با آن روبه‌رو شده‌ایم؛
- استفاده درست از منابع انرژی (آب و برق)؛
- توجه به تفکیک زباله؛
- توجه به آموزه‌های فرهنگی که میزبان برای ما توضیح می‌دهد؛
- عدم آسیب به محیط‌زیست؛
- رعایت سکوت و آرامش در محیط.
کلام آخر
نکته دیگر این است که اکوتوریسم (با هدف حفاظت از منابع طبیعی در صنعت گردشگری) و گردشگری مسئولانه (با هدف سازگاری بیشتر صنعت گردشگری با محیط زیست) هر دو ماموریت با ارزش اما متفاوتی دارند. وقتی که طبیعت اطراف خود را می‌بینیم، درک می‌کنیم که چقدر مهم است نسبت به محیط زیست آگاه باشیم. با شرکت در تورها و سفرهای بوم گردی، مردم می‌توانند به سایر مناطق که افراد بومی و محلی در آن منطقه زندگی می‌کنند، آگاهی بیاورند.
در این مطلب از زی گلمپینگ به پرسش بوم گردی چیست؟پاسخ دادیم و با مزایای این نوع گردشگری برای طبیعت و مردم محلی آشنا شدیم. بوم گردی تجربه‌ی شگفت‌انگیز و منحصر به فردی است که باید حداقل یک بار تجربه کنید. زندگی در کنار مردم محلی، چشیدن طعم غذاهای خاص مناطق مختلف کشور و بازدید از مناطق نسبتا بکر تا مدت‌های طولانی در ذهن شما باقی خواهد ماند.
سوالات متداول
امروزه حساسیت و احساس مسئولیت مردم نسبت به محیط زیست، علاقه درباره سبک زندگی سایر مناطق و حتی تجربه زندگی در این مناطق و روبه‌رو شدن با چالش‌های زندگی آن‌ها همگی باعث شده که به بومگردی علاقه‌مند شوند.
تقویت منابع اقتصادی محلی، ارتباط عمیق‌تر با فرهنگ محلی، حمایت از پایداری محیط زیست، توسعه گردشگری پایدار
بوم گردی زیر شاخه‌ای از گردشگری است که برای آشنایی با فرهنگ و رسوم مختلف و همچنین حفظ محیط زیست انجام می‌گیرد.
میزبانان یک اقامتگاه بوم گردی هم باید موارد خاصی را رعایت کنند تا به معیارهای بوم گردی نزدیک شوند. استفاده از لباس‌های سنتی منطقه، حفظ گویش یا لهجه بومی، پذیرایی بر اساس سنت و فرهنگ و باور‌ها، همه این‌ها یک منبع ارزشمند برای انتقال عناصر فرهنگی هستند.