همه چیز درباره گردشگری ماجراجویانه و نکات آن
یکی از بهترین نوع سفر و گردشگری برای کسانی که در طول زندگی همیشه به دنبال تجربه و کشف ناشناخته‌ها هستند، گردشگری ماجراجویانه است که شرایط ایده‌آلی را برای تخلیه انرژی و تجربه یک سفر هیجان انگیز فراهم می‌کند. گردشگری که راهی یک سفر ماجراجویانه می‌شود، باید ریسک‌های سفرش را هم بشناسد و آنها را بپذیرد.
برای اینکه یک ماجراجو باشید، حتما نباید کارهایی مانند سقوط آزاد و یا غواصی با کوسه‌‌ها را انجام دهید. هر چند که هر دو فعالیت نام برده شده، بخشی از گردشگری ماجراجویانه هستند، اما همین که خود را در شرایطی قرار دهید که فراتر از محیط امن شما است، ماجراجو شده‌‌اید. "سازمان جهانی گردشگری" (UNWTO) اعلام کرده است که گردشگری ماجراجویانه می‌تواند هم به‌صورت داخلی و هم بین‌المللی باشد و مانند همه‌ی سفرها، باید شامل حداقل یک شب اقامت باشد، اما بیشتر از یک سال طول نکشد. در گردشگری ماجراجویانه افراد با سفر به مناطق دور‌افتاده، کشف مناطق ناشناخته و انجام فعالیتهای ماجراجویانه از حاشیه‌ی امن خود خارج می‌شوند. این نوع گردشگری معمولا ریسک بالایی داشته و به‌طور معمول نیاز به مهارت‌های تخصصی یا قدرت بدنی خاصی دارد. با زی گلمپینگ در ادامه مطلب همراه شوید، تا با ارائه‌ی نکات مورد نیاز درباره گردشگری ماجراجویانه اطلاعات کافی را بدست آورید.
گردشگری ماجراجویانه
گردشگری ماجراجویانه (Adventure travel) سفری است که تجربه فعالیت فیزیکی، انتقال فرهنگ و ارتباط با طبیعت را برای گردشگران به همراه دارد. به عبارت دیگر، گردشگری ماجراجویانه یعنی برقراری ارتباط با یک فرهنگ جدید و طبیعت، همراه با انجام فعالیتهای فیزیکی.
انواع گردشگری ماجراجویانه
با این که گردشگری ماجراجویانه شامل فعالیتهای بسیاری است، اما در مجموع ماجراجویی در سفر را به دو دسته اصلی تقسیم کرده‌اند:
- ماجراجویی سخت (Hard Adventure)
فعالیت‌هایی با ریسک بالا که نیاز به قدرت بدنی زیاد و مهارت‌های پیشرفته‌ای دارند و شامل فعالیت‌هایی مثل بالا‌رفتن از کوه یا صخره، پیاده‌روی، غارنوردی، یخ‌نوردی و غیره است. معمولا وجود یک راهنمای حرفه‌ای یا داشتن مهارت‌های پیشرفته برای انجام این فعالیتهای مخاطره آمیز مورد نیاز است.
- ماجراجویی نرم (Soft Adventure)
فعالیت‌هایی با ریسک کم تا متوسط که نیازمند حداقل قدرت بدنی و مهارت‌های اولیه است. اکثر این فعالیت‌ها هم بهتر است به کمک یک راهنمای مجرب انجام شود. فعالیتهای ماجراجویی نرم یا آرام هم معمولا در طبیعت انجام می‌شوند. چند مورد از مهم‌ترین فعالیتهای این نوع گردشگری ماجراجویانه عبارت‌اند از:
- کوله‌گردی
- کمپینگ در طبیعت و چادرزدن
- قایق‌سواری یا کایاک‌سواری
- اکوتوریسم
- ماهی‌گیری
- پیاده‌روی
- اسب‌سواری
- شکار
- غواصی
- اسکی
- موج‌سواری
ویژگی‌های گردشگری ماجراجویانه
ویژگی برجسته گردشگری ماجراجویانه، وجود عنصر "ریسک" و یا "خطر" است؛ زیرا سفر ماجراجویانه را به معنای جستجوی خطر و عدم اطمینان از نتایج می‌شناسند. در تعریف گردشگری ماجراجویانه، ده ویژگی اصلی برای "ماجراجویی" معرفی شده، که ویژگی‌های گردشگری ماجراجویانه را می‌توانیم براساس آن نام ببریم:
- نتایج نا مشخص
- خطر و ریسک
- چالش برانگیز
- پاداش مورد انتظار
- بدیع بودن
- هیجان
- تنوع و گریز از زندگی روزمره
- اکتشاف و شناخت
- تمرکز و جذب
- احساسات متناقض
در واقع در گردشگری ماجراجویانه شخص با قدم گذاشتن در طبیعت ناشناخته، به دنبال تجربه فعالیت‌هایی همراه با خطر و چالش است و در آن تلفیقی از فعالیتهای بدنی، طبیعت گردی و آشنایی با فرهنگ‌های مختلف وجود دارد. در این نوع گردشگری شخص باید در سطح مطلوبی از استقامت و آمادگی جسمانی قرار داشته باشد و ریسک و خطر کردن را بخش مهمی از زندگی بداند و شجاع باشد. با شرح ویژگی‌های گردشگری ماجراجویانه که در حال حاضر در ایران هم مورد توجه بسیاری از طبیعت‌گردها قرار گرفته، قاعدتا با مزایای چندی همراه است که در این مقاله به آنها می‌پردازیم.
مزایای گردشگری ماجراجویانه
اشتغال‌زایی
گردشگری ماجراجویانه در ایجاد مشاغل در زمینه‌های مختلف گردشگری مانند اقامتگاه و هتل، بخش حمل‌و‌نقل و آژانس‌های مسافرتی یا اپراتورهای تور نقش مستقیم دارد. علاوه بر آن، گردشگری ماجراجویانه به طور غیرمستقیم هم باعث اشتغال‌زایی و در نتیجه پیشرفت اقتصادی می‌شود. به طوری که هر فعالیت گردشگری ماجراجویانه جدید می‌تواند یک فرصت تجاری جدید را ایجاد کند.
جذب گردشگران خارجی به مقاصد
گردشگری ماجراجویانه می‌تواند شمار بسیاری از گردشگران خارجی را به مقاصد مختلف جذب کند. این امر به پیشرفت اقتصادی مقاصد و حمایت از جامعه محلی هم کمک زیادی می‌کند. گردشگران خارجی برای کسب تجربه‌های ماجراجویانه در مقاصد مختلف، به این مناطق سفر کرده و در نتیجه مبلغ زیادی را صرف اقامت، حمل‌و‌نقل و خرید می‌کنند.
حفاظت از منابع طبیعی
فعالیتهای گردشگری ماجراجویانه باید مبتنی بر طبیعت و دوستدار محیط‌زیست باشد تا به حفظ منابع طبیعی و فرهنگی مقاصد کمک کنند.
چالش زیست محیطی گردشگری ماجراجویانه
یکی از بزرگ‌ترین مشکلات و نقاط ضعف در گردشگری، احتمال آسیب زدن به طبیعت و برهم زدن قانون و نظم موجود در آن است و قاعدتا اگر به این مساله و حفظ محیط زیست در تمام انواع گردشگری توجه نشود، آینده‌ای نامعلوم و سخت در پیش خواهیم داشت. بنابراین در گردشگری ماجراجویانه هم با فرهنگ سازی و آموزش ضروری است تا برای کاهش آسیب زدن به طبیعت و محیط زیست گام‌های موثری برداریم. برای مثال اگر بخواهیم آسیب های این نوع سفر را بیان کنیم، می‌توانیم به شکار حیوانات، ریختن زباله در طبیعت، سافاری در کویر و آسیب زدن به طبیعت موجود در این مناطق و همچنین از بین بردن سکوت و آرامش طبیعت اشاره کنیم.
در نتیجه، اگر قرار است که این نوع سفر و گردشگری مورد توجه عموم قرار بگیرد، لازم است تا افرادی که در این زمینه مهارت‌های کافی دارند در این راه احساس مسئولیت کرده و با آموزش‌های مناسب و فرهنگ‌سازی ضمن آموزش به گردشگران علاقه‌مند، برای راه‌اندازی یک سری تورهای گردشگری استاندارد تلاش کنند.
گردشگری ماجراجویانه و گردشگری تجربه محور
گردشگری تجربه گرا یا گردشگری تجربه محور (Experience-based tourism) شکلی تازه از گردشگری است که برای پاسخ به نیاز امروزی گردشگران به وجود آمده است؛ گردشگرانی که از تجربه‌های تکراری متداول خسته شده‌اند و به‌دنبال یک تجربه عمیق و متفاوت هستند. گردشگری ماجراجویانه به عنوان نوعی از گردشگری تجربه محور شناخته می‌شود که معمولا در مقاصدی با ویژگی‌های جغرافیایی خاص انجام می‌گیرد.
باتوجه به اینکه در گردشگری ماجراجویانه مقصد سفر جنگل، کوه، روستا یا شهری ناشناخته است، باید در این مکان‌ها حداقل یک شب اقامت داشت. ورود و اقامت گردشگر باعث رونق اقتصادی جوامع محلی در این مناطق می‌شود. خوردن غذاهای محلی و تجربه استراحت در اقامتگاه‌ها و خرید از صنایع دستی یا محصولات کشاورزی از جمله مواردی هستند که می‌توانند در بهبود شرایط اقتصادی و بالا بردن امید به زندگی در هر منطقه تاثیرگذار باشند.
شرایط داشتن سفری ماجراجویانه
نکته مهم در انجام چنین سفرهایی این است که فردی که قدم در این راه می‌گذارد و خطرات احتمالی آن را می‌پذیرد، نباید به‌تنهایی اقدام به انجام این کار کند. بر این اساس است که در سراسر جهان تورهای گردشگری را به این منظور راه‌اندازی می‌کنند، تا با وجود راهنمای سفر و برقراری ارتباط با همراهان، به تجربیات خاطره انگیزی دست پیدا کنیم. مزیتی که استفاده از تورهای گردشگری ماجراجویانه دارد، این است که مدیران این تورها اغلب دانش کافی از وضعیت جغرافیایی مقصد را داشته و می‌دانند که باید چه تجهیزاتی در این راه پر پیچ و خم به همراه داشته باشیم.
علاوه بر نکات یاد شده آمادگی جسمانی مطلوب، تجربه، قدرت تصمیم گیری بالا به همراه توجه به مراقبت از محیط زیست از مهارت‌های اساسی است که مدیران تور و گردشگران ماجراجو باید به آنها مسلط باشند که این ویژگی‌ها در کنار سفر گروهی میزان خطر این نوع سفر را کاهش می‌دهد.
جاذبه‌های گردشگری ماجراجویانه در ایران
سفر به کویرهای مرکزی ایران مانند ریگ جن یا همان کویر وحشت، غارنوردی در غار قاتل کرمانشاه، گذر از دره ارواح، اتراق در جنگل روستای سربرج که به اعتقاد بومیان منطقه درختان آن جیغ می‌کشند، بازدید از گورستان جن واقع در روستای تیس استان سیستان و بلوچستان، کوهنوردی و صخره نوردی در مناطق صعب العبور و غواصی در آب‌های هیجان‌انگیز خلیج فارس می‌تواند از نمونه‌های داخلی ماجراجویی در سفر باشد، که اکنون مورد توجه بسیاری از گردشگران قرار گرفته است.
ایران با توجه به برخورداری از جاذبه‌های گردشگری بسیار و پتانسیل‌های بالا در لیست بهترین مقاصد گردشگری ماجراجویانه به شمار می‌آید اما متاسفانه هنوز رشد و توسعه مطلوبی در این زمینه به دست نیاورده و از جامعه جهانی عقب افتاده است. این در حالی است که کشور پتانسیل لازم برای جذب گردشگران ماجراجو را دارد که می‌توان به مقاصدی همچون کویرها، غارها، کوه‌ها و صخره‌های صعب‌العبور و غواصی و دوچرخه سواری در مسیرهای فوق‌العاده اشاره کرد که بسیاری از این مقاصد در جهان بی‌نظیر و منحصر به فرد هستند. البته طی چند سال اخیر با توجه به تغییر ذائقه سفر بسیاری از مردم، گردشگری ماجرجویانه در ایران گسترش یافته و اقدامات بسیاری در جهت ایجاد زیرساخت های این نوع از گردشگری صورت گرفته است.
کلام آخر
مطابق دیدگاه بعضی از پژوهشگران، همگانی شدن ورزش حرفه‌ای را گردشگری ماجراجویانه می‌گویند. طبیعتا این فعالیت، تلاش برای کسب مقام قهرمانی نیست و افراد ماجراجو به صورت مبتدی‌تری یک هیجان را تجربه می‌کنند. در اینجا تعریف ویژه‌ای برای گردشگری ماجراجویانه می‌توانیم مطرح کنیم، زیرا در گردشگری ماجراجویانه، گردشگر تجربه‌ای آرام و آهسته از همزیستی و یکی شدن با طبیعت را کسب می‌کند. در نتیجه سفر ماجراجویانه علاوه بر شباهت بسیار آن با گردشگری ورزشی، مستقیما با طبیعت در ارتباط است. در واقع در اکثر اوقات یک گردشگر ماجراجو را می‌توانیم به عنوان یک طبیعت گرد پیشرفته هم شناسایی کنیم.
سوالات متداول
افزایش ترندهای سفرهای ماجراجویانه در شبکه‌های اجتماعی و رقابت شدید آژانس‌های گردشگری در ارائه‌ی پکیج‌های گردشگری ماجراجویانه، از رشد بازار این شاخه‌ی گردشگری در آینده خبر می‌دهد.
در این نوع گردشگری مانند تمامی اشکال حضور انسان در طبیعت، احتمال آسیب زدن به طبیعت از طریق شکار حیوانات، رها کردن زباله در طبیعت و از بین بردن سکوت، آرامش و نظم موجود در مناطق بکر طبیعت وجود دارد. بنابراین، آموزش، مسئولیت‌پذیری و احترام به محیط زیست، مهم‌ترین مسائلی است که در گردشگری ماجراجویانه باید به آنها توجه داشته باشیم.
مدیران تور یا تور لیدر در مرحله اول باید دانش کافی از مقصد سفر و تجهیزات لازم برای کاهش خطر در این مناطق را فراهم کرده باشند. در مرحله بعد، باید از نظر بدنی در شرایط مناسبی باشند و تمرینات لازم را انجام داده باشند. تجربه و قدرت تصمیم‌گیری در موقعیت‌های حساس هم در گام‌های بعدی اهمیت دارد. با داشتن این مهارت‌ها و تشویق افراد به مراقبت از محیط زیست و همکاری با یکدیگر، می‌توان روزهایی پر از هیجان و تجربه‌های تازه را تجربه کرد.
اسکیت روی یخ در دریاچه لوییس کانادا، دوچرخه‌سواری کوهستان در موآب ایالت یوتا، زندگی در کنار گونه‌های متنوع آبزیان در گراند کیمن، قایق‌سواری در جنوب شرقی ویرجینیا، کایت‌سواری در ریودوژانیرو برزیل، زیپ‌لاین در جنگل‌های بارانی کاستاریکا، دریانوردی در جرایر آئولین ایتالیا، سافاری و تماشای حیوانات وحشی در پارک ملی کروگر آفریقا، بانجی‌جامپینگ در کوئینزتاون نیوزیلند