اقامتگاه بوم گردی چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
اقامتگاه‌های بومگردی، کلبه‌ها یا خانه‌های محلی هستند که در طبیعتی بکر، دور از شهر و هماهنگ با طبیعت ساخته شده‌اند. آن هم با مصالحی که آسیب بسیار کمتری را به محیط زیست می‌زنند. انتخاب اقامتگاه بوم گردی به عنوان محل اقامت در سفر، جامعه‌ی میزبان را از ساختن ساختمان‌های عظیم مثل هتل و ویلا و ساختمان‌هایی که با طبیعت و زیست‌بوم اطرافشان هماهنگی کمی دارند، منصرف می‌کند.
مهم‌ترین اصل سفر، احترامی است که گردشگر به محیط زیست و مردم محلی می‌گذارد و جامعه‌ی میزبان هم باید حین خدمات‌دهی به مهمانان، از هرگونه آسیب رساندن به محیط زیست اطراف پیشگیری کنند. نوع اقامت در مقصد و به‌ویژه اقامتگاه‌های بومگردی، با ارائه تجربه‌ای اصیل و نزدیک به طبیعت، نقشی موثر در حفظ و رعایت این اصل دارند. در نتیجه یکی از راهکارهای بررسی این موضوع، شناخت ویژگی‌ها و تعریف اقامتگاه بوم گردی است. در ادامه این مطلب از زی گلمپینگ به بخشی از ویژگی‌های اقامتگاه بوم گردی که در دستورالعمل ساخت و بهره‌برداری اقامتگاه‌های بوم گردی آورده شده، می‌پردازیم.
انواع اقامتگاه‌های گردشگری
در سایت‌های رزرو هتل و اقامتگاه که جستجو می‌کنید، به اسامی متفاوتی از اقامتگاه‌ها برمی‌خورید، اما این اقامتگاه‌ها چه تفاوتی با هم دارند و کدام یک برای شما، گزینه‌ای مناسب و مکانی برای اقامت در منطقه‌ای دیگر است؟ لیست انواع اقامتگاه‌های مسافرتی بسیار است، اما چند مورد را که موقع مقایسه انواع هتل و اقامتگاه بیشتر به چشم‌تان می‌خورد را در این بخش نام می‌بریم:
- هتل
- هتل آپارتمان
- بوتیک هتل
- متل
- خانه مسافر و مهمانسرا
- اقامتگاه بوم گردی
- مجتمع گردشگری
- اقامتگاه سنتی یا هتل سنتی
- هاستل
بوم گردی در ایران، ترجمه کلمه اکوتوریسم (Ecotourism) است و در واقع به سفرهای پایدار و مسئولانه گفته می‌شود که در عین بازدید از جاذبه‌های طبیعی، به حفاظت از محیط زیست، آموزش راهکارهای اصولی بهره‌گیری از منابع طبیعی و ارتقای رفاه مردم محلی هم کمک می‌کنند.
با این وجود بعضی از اقامتگاه‌ها هم وجود دارند که حتی اگر صددرصد زیست محیطی نباشند، در مدیریت خود از شیوه‌های هماهنگ با محیط زیست استفاده می‌کنند. گاهی پیدا کردن اقامتگاه‌های بوم گردی به این شکل، کار ساده‌ای نیست. با این حال وظیفه هر یک از ما این است که با دنبال کردن این نوع از اقامتگاه‌ها، علاقه خود را به آنها نشان دهیم تا افرادی که در این حوزه فعالیت می‌کنند، با دانستن انتظارات و خواسته اکثر گردشگران، به ساخت اقامتگاه‌های بوم گردی سازگار با محیط زیست تمایل بیشتری نشان دهند.
اقامتگاه بوم گردی چیست؟
با پیگیری دستورالعمل ضوابط ساخت و بهره‌برداری اقامتگاه‌های بوم گردی، می‌توانیم تعریف کنیم که اقامتگاه بوم گردی چیست. در تعریف اقامتگاه بوم گردی، نوعی محل اقامت است که آن را در محیط‌های طبیعی و بومی، با رعایت بالاترین سطح ضوابط زیست محیطی و به شکلی هماهنگ با معماری بومی، بافت تاریخی و چشم‌انداز طبیعی منطقه تاسیس می‌کنند و گردشگران با جامعه محلی در این محل ارتباط عمیق‌تری برقرار می‌کنند.
بنابراین گردشگران برای آشنایی بیشتر با محیط‌زیست و سبک و سیاق زندگی مردم محلی، معماری بناهای منطقه و کسب تجربیات اصیل، در اقامتگاه‌های بوم گردی اقامت می‌کنند. این اقامتگاه‌ها، بر اساس نوع خدمات و امکاناتی که هر کدام دارند به سه درجه، یک، دو و سه تقسیم شده و بیشتر افراد بومی منطقه آنها را اداره می‌کنند. اقامتگاه بوم گردی شامل چند نوع واحد اقامتی به صورت خانه‌های روستایی و تاریخی که بازسازی و مرمت می‌شوند، بوم کلبه‌ها در نقاط بکر و دست نخورده، چادرهای عشایری، اکو کمپ‌های کویری، عشایری و طبیعت گردی می‌شود.
تاریخچه اقامتگاه بوم گردی در ایران
در واقع زمینه‌ساز ایجاد شدن اقامتگاه بوم گردی به تاریخچه اکولوژ برمی‌گردد،. این واژه را اولین بار در انجمن اکوتوریسم مطرح کردند. اکولوژ در لغت، به معنای اقامتگاه‌های طبیعی است. در سال ۱۹۹۷ هکتور که فعالیت او در زمینه محیط زیست بود، به این واژه معنای دیگری بخشید. از نظر هکتور اکولوژ به معنای میزان کیفیت چشم‌اندازهای طبیعی، جاذبه‌های منطقه، فرهنگ اهالی منطقه، برقراری ارتباط مناسب و همکاری با اقوام محلی است. این ویژگی‌ها است که اکولوژ را منحصر به فرد جلوه می‌دهد و به عبارتی خدمات اقامتگاه بوم گردی، به دلیل داشتن مزایای اکولوژ بوده است که تا به امروز ادامه پیدا کرده است.
ویژگی اقامتگاه بوم گردی
برای ساخت اقامتگاه‌های بوم گردی هر منطقه، از معماری سنتی و بومی همان منطقه الهام گرفته شده است؛ به طوری که یکی از ویژگی‌های اقامتگاه بوم گردی که در زمان ورود به محل اقامت نظرتان را جلب می‌کند، طراحی بومی اقامتگاه و هم‌خوانی آن با معماری بومی است. بخشی از مهم‌ترین ویژگی‌های اقامتگاه بوم گردی را در ادامه با هم بررسی می‌کنیم:
همنشینی با طبیعت
اقامتگاه بوم گردی معمولا با محیط طبیعی اطراف هماهنگ است؛ حال این طبیعت می‌تواند جنگل‌های سرسبز و روستاهای شمال باشد یا مناطق کوهستانی و در غرب و یا مناطق کویر در مرکز ایران.
مکان و موقعیت خاص اقامتگاه‌های بوم گردی
مطابق ضوابط ساخت، بهره برداری و درجه‌بندی اقامتگاه‌های بوم گردی، محل قرارگیری این اقامتگاه‌ها نباید نزدیک به محدوده ساختمان‌های خدماتی، تجاری و مسکونی طرح تفصیلی شهر‌ها ساخته شوند. حداقل تعداد واحدهای اقامتی در اقامتگاه‌های بوم گردی بر اساس درجه اقامتگاه بوم گردی تعیین می‌شود که به شرح زیر است:
- اقامتگاه بوم گردی درجه سه، 4 اتاق
- اقامتگاه بوم گردی درجه دو، 6 اتاق
- اقامتگاه بوم گردی درجه یک، 8 اتاق
غذاها و نوشیدنی‌های محلی
در بررسی خدمات اقامتگاه‌های بوم گردی، می‌بینم که اغلب غذاهای بین‌المللی رستوران‌ها را سرو نمی‌کنند و این آشپزهای محلی هستند که برای شما نان محلی یا وعده ناهار و شام را آماده می‌کنند.
حفاظت از محیط زیست و مدیریت پسماند
بر اساس دستورالعمل ساخت و بهره‌برداری اقامتگاه‌های بوم گردی، پایداری به معنای استفاده درست از انرژی، مدیریت پسماندها، جداسازی زباله‌های قابل بازیافت و زباله‌های‌تر و خشک و استفاده بهینه از منابع آبی (مانند استفاده از شیرآلات کم‌مصرف، مدیریت پساب‌ها و...) است. همچنین، خدمات‌دهی اقامتگاه‌های بوم گردی نباید باعث آلودگی محیط زیست شود. اگرچه اقامتگاه‌ها قرار نیست که کلیه این اصول را رعایت کنند، اما اجرای آن باعث ارتقای درجه اقامتگاه و جلب توجه بیشتر گردشگران می‌شود.
هزینه بوم گردی
هزینه اقامت در اقامتگاه‌های بوم گردی خیلی مقرون‌به‌صرفه‌تر و اقتصادی‌تر از اقامت در هتل‌ها است و میزان آن را متناسب با درجه اقامتگاه تعیین می‌کنند؛ به طوری که هزینه اقامت در اقامتگاه‌های بوم گردی درجه یک، گران‌تر از اقامتگاه‌های درجه دو و سه است. اما این تفاوت قیمت، به معنای خدمات بد و سطح پایین اقامتگاه‌های درجه دو و سه نیست؛ بلکه نوع متفاوت خدمات است که باعث تغییر هزینه اقامتگاه‌های بوم گردی می‌شود. برای مثال، در اقامتگاه‌های بوم گردی بعضی از وظایف بر عهده مهمانان است. در این اقامتگاه‌ها خبری از خشکشویی، تمیز کردن روزانه اتاق‌ها و منوی رستوران‌های بین‌المللی نیست و بعضی از امکانات مانند حمام و دستشویی، به‌صورت اشتراکی در اختیار مهمانان قرار می‌گیرد.
مزایای اقامت در اقامتگاه بوم گردی
خاطره‌ای که از یک جنگل سرسبز یا آبشار تک افتاده در دل طبیعت یا غار کوچکی در انتهای یک مسیر پر پیچ‌وخم دارید، یا به شما خوش گذشته زمانی که دسته‌جمعی به روستایی کوچک سفر کرده‌اید و در روستا با آدم‌های مهمان‌نوازی آشنا شده‌اید که میزبان شما بوده‌اند. این خاطره‌ها همان تجربیات غنی به جا مانده از اقامت در اقامتگاه‌های بوم گردی است.
از طرفی ما با اجاره اقامتگاه‌های بومگردی در واقع داریم به وضعیت اقتصادی جامعه‌ی محلی هم کمک می‌کنیم. یعنی باعث گردش مالی منطقه می‌شویم. برای مثال با اجاره اقامتگاه بومگردی اول از همه داریم به افراد محلی که صاحب این اقامتگاه‌ها هستند کمک می‌کنیم. همچنین با تهیه غذا و چیزهایی که نیاز داریم از کسب‌وکارهای محلی، به اقتصاد آنجا کمک می‌کنیم. این یعنی داریم برای پایدار ماندن آن اجتماع همکاری می‌کنیم و کمک می‌کنیم که ده سال دیگر هم این منطقه‌های دیدنی و جاذبه‌های گردشگری پابرجا بمانند و افراد بیشتری بتوانند از آنها لذت ببرند.
بهترین اقامتگاه‌های بوم گردی در ایران
حال که با تمامی موارد مربوط به اقامتگاه بوم گردی چیست، آشنا شدیم. در اینجا به معرفی چند نمونه موفق از این اقامتگاه‌ها و بررسی دلایل موفقیت آنها می‌پردازیم:
اقامتگاه بومگردی سرای عامری‌ها؛ کاشان
موقعیت: کاشان، استان اصفهان
ویژگی‌ها: این اقامتگاه در یک خانه تاریخی با معماری سنتی کاشان قرار دارد و تجربه‌ای اصیل از زندگی در دل تاریخ و فرهنگ ایرانی را ارائه می‌دهد.
دلایل موفقیت: حفظ و نگهداری از بناهای تاریخی، ارائه خدمات مدرن در فضای سنتی، و موقعیت مکانی مناسب.
اقامتگاه بومگردی سرای سایه؛ کاشان
موقعیت: کاشان، استان اصفهان
ویژگی‌های بوم گردی: قرارگیری در یک روستای باستانی با چشم‌اندازهای طبیعی زیبا و امکانات اقامتی سنتی.
دلایل موفقیت: تمرکز بر ارائه تجربه‌ای ناب و ایجاد فضایی دوستانه و خانوادگی برای مهمانان.
اقامتگاه بومگردی شعله؛ ماسوله
موقعیت: ماسوله، استان گیلان
ویژگی‌های بوم گردی: واقع در یکی از زیباترین روستاهای تاریخی ایران با معماری منحصربه‌فرد و طبیعت دست نخورده.
دلایل موفقیت: استفاده از معماری و مواد ساختمانی بومی، ارائه غذاهای محلی با مواد اولیه ارگانیک، و تاکید بر حفاظت از محیط زیست.
اقامتگاه بومگردی یزدان؛ یزد
موقعیت: یزد، استان یزد
ویژگی‌های بوم گردی: اقامت در یک خانه تاریخی با معماری بی‌نظیر یزدی و ارائه تجربه زندگی در کویر.
عوامل موفقیت: حفظ سبک معماری یزدی، ارائه فرهنگ و سنت‌های منطقه به گردشگران، و میزبانی گرم و صمیمی.
چطور اقامتگاه بوم گردی رزرو کنیم؟
شما برای انتخاب یک اقامتگاه بوم گردی خوب، ابتدا باید ویژگی‌های بوم گردی و امکانات آن را بررسی کنید. برای مثال، توجه به بعضی از ویژگی‌های یک اقامتگاه، مانند خدمات بهداشتی، ضروری است و نبود آنها، سفر را آزاردهنده می‌کند. چواین موضوع به سلامت شما در سفر و آسودگی خاطر مربوط می‌شود و دسترسی نداشتن به خدمات درمانی و بهداشتی، سلامت شما را به خطر می‌اندازد.
اقامتگاه‌های بوم گردی وظیفه انتقال فرهنگ بومی به مسافران را دارند و شما برای بازدید از مقصد، به یک راهنمای بومی و محلی نیاز دارید که بتواند جاذبه‌های اطراف اقامتگاه را به شما نشان دهد. سه موضوع مهم دیگر که در انتخاب اقامتگاه بوم گردی باید به آنها توجه داشته باشید را در زیر آورده‌ایم:
- اعتبار اقامتگاه: جستجو کنید تا ببینید اقامتگاه تاییدیه‌های مرتبط با گردشگری پایدار یا جوایزی در این زمینه داشته باشد.
- اقدامات پایداری: به دنبال جزئیاتی درباره نحوه مدیریت منابع طبیعی، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و سایر اقدامات پایداری اقامتگاه باشید.
- مشارکت بومیان: سعی کنید اقامتگاه‌هایی را انتخاب کنید که توسط افراد بومی اداره می‌شوند یا به نوعی به اقتصاد محلی کمک می‌کنند.
برای یافتن بهترین اقامتگاه‌های بومگردی در گوشه‌گوشه ایران، سرویس رزرو اقامتگاه‌های اقتصادی اسنپ یک گزینه‌ی مناسب است. این سرویس با معرفی و رزرو بهترین اقامتگاه‌های بومگردی ایران به شما کمک می‌کند سفری خاطره‌انگیز و فراموش‌نشدنی را تجربه کنید. همچنین برای اجاره یک اقامتگاه بومگردی خاص می‌توانید به سایت پینورست سر بزنید. پینورست تاکنون سعی داشته تا این نوع اقامتگاه‌های گردشگری و مناسب هر سلیقه را در یک پلتفرم آنلاین جمع کند.
کلام آخر
گاهی نه فقط برای یک سفر بوم گردی، بلکه ضروری است در هر کجا که هستید نسبت به قوانین و اصول مربوط به حفظ محیط طبیعی آگاه باشید و از آن پیروی کنید. به همین دلیل است که دوست داشتن محیط زیست و فعالیت برای حفظ آن، محدود به زمان و مکان خاصی نیست.
سوالات متداول
اقامتگاه ها، بر اساس نوع و میزان خدمات و امکاناتی که دارند به سه درجه، یک، دو و سه تقسیم و بیشتر توسط افراد بومی منطقه اداره می‌شوند.
اقامت در اقامتگاه‌های بوم گردی، تمرین نوعی سبک زندگی است که در آن، در عین دریافت خدمات کمتر (نسبت به هتل‌ها)، شانس کسب تجربه‌های ناب، آشنایی با آداب و رسوم و فرهنگ و چشیدن طعم غذاهای محلی را به دست می‌آورید.
فرصت ارتباط نزدیک و صمیمی با مردمان بومی محل مورد بازدید برای شما از طریق اسکان در اقامتگاه بوم گردی فراهم می‌شود.