چگونه برای رصد ستارگان و آسمان شب آماده شویم؟
بدون شک منجم‌ها و افراد حرفه‌ای‌تر، همه چیز را برای رصد ستارگان می‌دانند، اما درباره افراد مبتدی و علاقه‌مندان به این رشته، موضوع فرق می‌کند. افراد بسیاری هستند که علاقه دارند تا به رصد آسمان شب بپردازند، اما نمی‌دانند این کار را چگونه انجام دهند و برای رصد ستاره ها چه نکاتی را مدنظر قرار دهند. در ادامه این مطلب از زی گلمپینگ به معرفی نکاتی پرداخته‌ایم که برای مبتدی‌ها و علاقه‌مندان به نجوم و رصد ستاره‌ها سودمند است؛ پس تا انتها با ما همراه باشید.
نکات مهم برای رصد آسمان شب و تماشای زیبایی‌های آن
برای شروع رصد ستارگان و دیگر اجرام آسمانی از همین امشب، کار خود را آغاز کنید و دلهره‌ای را به خود راه ندهید. در این مسیر، کتاب‌ها و مقالات مختلفی وجود دارد که می‌توانند اطلاعات لازم را در اختیار شما قرار دهند، اما تجربه رصد کردن ستاره ها و آسمان شب، نکات آموزشی بیشتری خواهد داشت. بسیاری از افراد برای رصد آسمان، راهی طبیعت می‌شوند و شب را در کمپ‌ها یا گلمپینگ سپری می‌کنند که خود کمپینگ نیز از جذابیت‌های سفر محسوب می‌شود. در ادامه نکات مهم درباره رصد ستارگان را دنبال کنید.
زمانی مناسب را برای رصد آسمان انتخاب کنید
اولین سوال این است که چه روزهایی از ماه، بهترین زمان برای رصد آسمان شب است؟ اگر هدف شما رصد ماه باشد، باید ۴ روز قبل و بعد از ماه کامل، رصد خود را آغاز کنید. با این وجود شب‌هایی که ماه کامل است، نور ماه یک آلودگی نوری برای رصد ستارگان محسوب می‌شود. پس برای دیدن ستارگان در ابتدا و انتهای ماه قمری در آسمان شب جستجو کنید. سفر به طبیعت با هدف رصد آسمان‌ها را می‌توان نوعی از گردشگری آهسته دانست؛ پس برای دیدن اجرام آسمانی صبور باشید و وقت بگذارید.
دیدن شهاب‌های آسمانی زمان خاص خود را دارد
برای بسیاری از افراد، دیدن شهاب‌ها یکی از جذاب‌ترین بخش‌های رصد آسمان شب است. اگر در پی یک گردشگری ماجراجویانه، زمانی بیش از یک ساعت را صرف رصد آسمان‌ها کنید، احتمالا چندین شهاب نیز ببینید. پس بارش شهابی چه؟ بارش شهابی در زمان‌های خاصی از سال اتفاق می‌افتد و برای آگاهی از آن باید پیگیر اخبار نجوم باشید. دو بارش شهابی اصلی در طول سال روی می‌دهد که بارش برساووشی در مرداد ماه و بارش شهابی جوزایی در آذر ماه است. به باور بسیاری از افراد، در زمان بارش شهابی، رصد کردن ستاره ها نیز لذت‌بخش‌تر است.
کهکشان راه شیری را در تابستان رصد کنید
شاید شما نیز از جمله افرادی باشید که با دیدن عکس کهکشان راه شیری به نجوم علاقه‌مند شده‌اند؛ اما همیشه امکان دیدن کهکشان راه شیری وجود ندارد. برای دیدن این کهکشان در فاصله ماه‌های خرداد، تیر و مرداد، جهت تلسکوپ خود را به سمت جنوب شرقی آسمان تنظیم کنید. علت مشاهده کهکشان در تابستان، قرارگیری زمین رو به کهکشان راه شیری است. برای دیدن این تصاویر حیرت‌انگیز باید در محیطی تاریک باشید، پس باید برای یک سفر طبیعت‌گردی و اکوتوریسم آماده شوید.
صورت‌های فلکی را بشناسید
رصد آسمان شب با یادگیری صور فلکی جذاب‌تر می‌شود. احتمالا اغلب شما با صورت فلکی دب اکبر (Ursa Major) آشنا هستید یا حداقل نام آن را شنیده‌اید؛ اما دب اکبر تنها یکی از ۸۸ صورت فلکی در آسمان است. شما می‌توانید برای آشنایی با دیگر صور فلکی از نقشه آسمان شب کمک بگیرید یا به سراغ کتاب‌های آموزشی بروید. پس از آن، در هر بار رصد ستاره ها می‌توانید به دنبال صورت‌های فلکی هم بگردید.
موقعیت ستارگان هر روز تغییر می‌کند
یک نکته مهم درباره رصد ستارگان، تغییر موقعیت مکانی اجرام آسمانی است که هر روز، ۴ دقیقه زودتر از روز قبل و از جهت شرق طلوع خواهند کرد. این تفاوت، در طی چند شب محسوس نیست، اما در فاصله ماه می‌توانید متوجه تغییر موقعیت ستاره‌ها شوید. برای درک این موضوع می‌توان این‌طور گفت که مثلا آسمان ۲ بامداد در مهرماه را باید در ساعت ۸ شب بهمن ماه دنبال کنید. پس اگر قصد دارید تا برای رصد ستارگان راهی سفر و گردشگری تجربه محور شوید، این نکته را نیز مدنظر قرار دهید.
احتمالا خوشه پروین را در آسمان می‌بینید
اگر در هنگام رصد آسمان در دو فصل پاییز و زمستان، یک جرم حباب مانند را در آسمان دیدید، در واقع شما موفق به تماشای خوشه پروین (M45) شده‌اند. این خوشه ستاره‌ای در فاصله ۴۴۰ سال نوری از زمین قرار دارد و در غروب ماه‌های آبان تا فروردین در شرق آسمان شب دیده می‌شود. برای تماشای خوشه پروین یا همان خوشه هفت خواهران، ارتفاع پایین‌تر آسمان را رصد کنید.
ستاره قطبی همیشه در آسمان است
ستاره قطبی در آسمان شب ثابت است و می‌توان آن را در هر زمانی رصد کرد. این ستاره بین دب اکبر و ذات‌الکرسی قرار گرفته و مکان این دو صورت فلکی، بخش شمالی آسمان است. ستاره قطبی برای منجمانی که در نیم کره شمالی کره زمین قرار دارند، همیشه قابل مشاهده است؛ پس شما نیز در ایران، شانس تماشای همیشگی آن را دارید.
از اپلیکیشن‌های نجوم استفاده کنید
اپلیکیشن‌های مختلفی وجود دارند که برای نجوم آماتوری مفید هستند و شما می‌توانید آن‌ها را مورد استفاده قرار دهید. از جمله این اپلیکیشن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- Sky Guide: با نگه داشتن دوربین گوشی رو به آسمان، اطلاعات ستاره‌ها و صور فلکی را ارائه می‌دهد.
- Sky Safari: حاوی اطلاعات ماه گرفتگی، خورشید گرفتگی و دیگر رویدادهای نجومی است.
- Stellarium: آسمان شب را شبیه‌سازی کرده و تصویری کاملا واقعی از آسمان را نمایش می‌دهد.
- Mobile Observatory: برای دیدن رویدادهای نجومی از قبل و آسمان شب کاربرد دارد.
کلام آخر
در این مطلب درباره رصد ستارگان برای افراد مبتدی صحبت کردیم و به معرفی نکاتی ساده درباره آن پرداختیم. به خاطر داشته باشید که هرچه دانش و اطاعات شما درباره ستارگان و دیگر اجرام آسمانی بیشتر باشد، رصد ستاره ها جذاب‌تر خواهد بود. اگر برای رصد آسمان، راهی کمپینگ و طبیعت‌گردی هستید؛ همراه برداشتن لوازم سفر را فراموش نکنید. در ضمن فراموش نکنید که جمع‌آوری زباله‌ها و تلاش برای حفظ محیط زیست اهمیت زیادی دارد و یکی از اصول گردشگری پایدار است.
سوالات متداول
برای رصد ستاره ها باید مناطق دور از شهرها را انتخاب کرد که آلودگی نوری وجود ندارد. کویر، بیایان‌ها و دشت‌هایی که فاصله زیادی با مناطق مسکونی دارند، بهترین نقاط برای رصد آسمان شب هستند.
اگر در پی رصد ستارگان هستید، زمانی اقدام کنید که آلودگی نوری ماه کامل، مانع از دیدن ستاره‌ها نشود. فاصله چند روز قبل و بعد از چهاردهم مال قمری، ماه کامل بوده و برای رصد ستارگان مناسب نیست.
زمانی که برای رصد آسمان شب راهی محیط‌های طبیعی می‌شوید، برای انطباق چشم‌ها با تاریکی، حداقل نیم ساعت منتظر بمانید. در این فاصله، از نگاه کردن به صفحه نمایش موبایل، لپ‌تاپ و دیگر تجهیزات الکترونیک نیز خودداری کنید.